Што чакае свет пасля краху глабалізацыі – Пітэр Зейхан

Вядомы геапалітычны стратэг, аналітык і пісьменнік, былы віцэ-прэзідэнт прыватнай разведвальна-аналітычнай кампаніі Statfor, якую часам называюць «Ценевым ЦРУ», Пітэр Зейхан аперуе скрупулёзнай big data, статыстыкай, геададзенымі, дэмаграфічнай інфармацыяй і робіць змрочныя прадказанні аб свеце будучыні. Імя Пітэра Зейхана аказалася на слыху апошнім часам, таму што яшчэ ў 2014 годзе ён спрагназаваў, што поўнамаштабнае ўварванне Расіі ва Украіну непазбежнае і здарыцца не пазней за 2022 год. Расія паводле Зейхана – гэта краіна, у якой ніколі не было шанцаў на выратаванне, а яе насельніцтва жыве ў глыбокім самападмане.

Расійская рэдакцыя Forbes падрыхтавала пераклад адной з частак новай кнігі геапалітычнага аналітыка «Канец свету – гэта толькі пачатак. Эканоміка пасля краху глабалізацыі». У гэтай працы гаворыцца, што лепшыя часы чалавецтва ўжо ў мінулым, і наперадзе нас чакаюць эканамічныя цяжкасці і кардынальныя змены да горшага. У складанай сітуацыі апынуцца шмат якія краіны, але ў некаторых усё складзецца параўнальна добра. 6tv Biełarus публікуе беларускую версію фрагмента з кнігі Пітэра Зейхана. 

Дні далёкамагістральных перавозак палічаныя

Канфлікты паміж рэгіянальнымі звышдзяржавамі і блокамі непазбежныя, але яны не абавязкова будуць хранічнымі ці сур’ёзнымі. Французы і туркі, вядома, будуць кідаць адзін на аднаго касыя позіркі з процілеглых берагоў Міжземнага мора, а немцы знойдуць агульную мову з французамі, каб дабрацца да Бельгіі. Галандцы і датчане будуць імкнуцца ўдзельнічаць і ў брытанскім, і ў германскім блоках, якія, у сваю чаргу, будуць дзейнічаць супраць Расіі. Усё любяць аўстралійцаў… але аўстралійцы будуць з задавальненнем карэктаваць амерыканцам агонь.

Пітэр Зейхан. Фота: blogs.cfainstitute.org

Галоўнай асаблівасцю новай эпохі стане тое, што ўсе мы больш не будзем на адным баку. І хоць многія скажуць, што так было заўсёды (і маюць рацыю), амерыканскі светапарадак, аднак, працаваў таму, што ўсе мы пагадзіліся з тым, што канкурэнцыя паміж краінамі можа працягвацца толькі да вызначанай мяжы. 

Для барацьбы з канкурэнтамі нельга прымяняць ваенную сілу. І, галоўнае, нельга атакаваць ці захопліваць камерцыйныя судны. Кропка.

Дні далёкамагістральных перавозак, па вялікім рахунку, палічаныя. Ні адна краіна свету, за выключэннем Японіі і ЗША, не можа накіроўваць ваенна-марскія сілы да суседніх кантынентаў і патруляваць дастаткова шырокія зоны акіяна, каб забяспечыць магчымасць бяспечнага праходу па іх гандлёвых судоў. Светапарадак працаваў, таму што толькі ў ЗША быў глабальны флот і ўсе краіны пагадзіліся не чапаць судны. Гэтага свету больш не існуе.

Далёкамагістральныя перавозкі дазваляюць перамяшчаць тавары з краін і рэгіёнаў з высокай прапановай у краіны і рэгіёны з высокім попытам. Усе тавары, якія залежаць ад попыту ці прапановы, чакае калапс рынку. Да ліку тавараў, якія моцна залежаць ад прапановы, адносяцца нафта, соя, літый і мікрапрацэсары. Да ліку тавараў, якія моцна залежаць ад попыту, адносяцца звадкаваны прыродны газ, баксіты, вагоны хуткасных цягнікоў і кальмары. Падвойны ўдар чакае жалезную руду, гелій, какава-бабы і тонеры для друкавальных машын.

Разбурэнне эканомікі, заснаванай на эфекце маштабу, і каналаў збыту, фармаванне якіх стала магчымым толькі дзякуючы ўзаемазвязанасці ўсіх краін свету, паўплывае на ўсе краіны, але па-рознаму. У краінах Заходняга паўшар’я будзе дастаткова харчавання і энергіі, але для вытворчасці многіх іншых тавараў (ад камп’ютараў да абутку) давядзецца ствараць уласныя вытворчыя магутнасці. У германскага блока такія магутнасці ёсць, але сыравіны для гэтых магутнасцяў практычна няма. Японцы і кітайцы прымудрацца захаваць вытворчасць і харчавання, і энергіі, і сыравіны, а таксама рынкі. На шчасце для Японіі, гэтая краіна аддае перавагу вырабляць тавары там жа, дзе іх прадае, і ў яе ёсць далёкамагістральныя судны. На жаль для Кітая, магчымасці яго судоў нават у мірны час абмяжоўваюцца адлегласцю да В’етнама.

Надзвычай важна таксама, якія судны рэгіянальныя блокі ў той ці іншы момант будуць лічыць найбольш значнымі і, адпаведна, годнымі асаблівай абароны. Эфектыўнасць складаных вытворчых сістэм тым вышэйшая, чым больш гульцоў і спажыўцоў і чым больш дыферэнцыяванай (і, значыць, эфектыўнай) з’яўляецца сістэма каналаў паставак. Чым буйнейшы блок, тым больш паспяхова і ўстойліва рэгіянальная вытворчасць. 

Рускія, напэўна, выкарыстаюць сусветны раскол супраць пакупнікоў іх нафты і газу. Адпаведна, немцы, туркі, брытанцы, японцы і кітайцы будуць вымушаны купляць энерганосьбіты недзе яшчэ, што будзе садзейнічаць абвастрэнню сусветнай канкурэнцыі. Парадаксальна, але факт: у свеце, які распадаецца, найболей важнымі будуць самыя ціхаходныя судны – усе гэтыя сумныя балкеры. У рэшце рэшт, калі сістэма кантэйнерных перавозак будзе пашкоджаная, эканоміка большасці краін свету ўстане з-за калапсу вытворчасці. Але калі перастануць хадзіць балкеры, якія перавозяць харчаванне і паліва, вялізная колькасць людзей будзе галадаць. У ізаляцыі. У цемры.

Сапраўдная пагулянка пачнецца на нічыйнай зямлі

Канфлікты паміж блокамі, звязаныя з марскімі перавозкамі, стануць новай нормай. Аднак не варта забываць, што ў большасці краін няма далёкамагістральнага флота, а значыць, сапраўдная пагулянка пачнецца на нічыйнай зямлі, не кантраляванай ніводным блокам, у зонах, дзе судам няма каго будзе клікаць на дапамогу. У такім становішчы перавозчыкі сутыкнуцца з трыма праблемамі ў вобласці бяспекі.

Першая і самая відавочная праблема – праблема пірацтва. Любая зона, не абароненая досыць магутным флотам, будзе ўразлівая перад нападамі піратаў тыпу самалійскіх. Другая і менш відавочная праблема – каперства, гэта значыць па сутнасці пірацтва, фундаванае дзяржавамі з мэтай нападу на канкурэнтаў. Каперы могуць разлічваць на дапамогу, паліва і экіпаж, а таксама прадаваць сваю… кхм… здабычу ў дружалюбных партах. Паколькі выкарыстанне капераў дазваляе дзяржавам захоўваць хаця б бачнасць недатычнасці да злачынстваў (а гэта ўсё-такі лепш, чым уступаць у адкрытае ваеннае сутыкненне), можна чакаць, што ўдзельнічаць у гэтай гульні захочуць практычна ўсё.

Трэцяя праблема будзе, хутчэй за ўсё, звязана не толькі з наяўнасцю нічыйнай зямлі. Гаворка ідзе аб дзяржаўным пірацтве. Мы рухаемся да свету, дзе магчымасць імпартаваць усё што заўгодна, няхай гэта будзе жалезная руда, дызельнае паліва, угнаенні, правады ці цёплыя шалікі, будзе строга абмежаваная. Загадаць маракам здабыць тое, што трэба – старое як свет рашэнне, знойдзенае задаўга да адносна свежай акіянскай адысеі Калумба.

Рабаваць ціхаходныя балкеры прасцей, чым акупаваць якую-небудзь краіну

Можна чакаць, што дзяржаўнае пірацтва вернецца ў моду. Асаблівы размах яно набудзе ў турэцкім блоку. Туркі (і ізраільцяне) будуць з задавальненнем і без стомы рабаваць судны, дастаткова адчайныя для таго, каб паспрабаваць правезці сырую нафту па Суэцкім канале і праз Усходняе Міжземнамор’е, не праплаціўшы Анкары і Іерусаліму суму, якую тыя палічаць дастатковай для забеспячэння захаванасці грузу.

Варта таксама баяцца Індыі, але некалькі ў іншым плане. Хоць стан індыйскага флота горш няма куды, у водах Індыйскага акіяна яму няма роўных. Гэты субкантынент да таго ж з’яўляецца першым прыпынкам на шляху ўсіх транспартных суднаў, якія ідуць з Персідскага заліва. Патэнцыйныя пастаўшчыкі будуць вымушаныя заплаціць Індыі любую суму, якую назаве Нью-Дэлі. На шчасце для пастаўшчыкоў, дамовіцца з Індыяй аб памеры плацяжоў, хутчэй за ўсё, будзе няцяжка. Вельмі верагодна, што расплачвацца можна будзе сырой нафтай, паколькі індыйская сетка нафтаперапрацоўчых заводаў велізарная і добра развітая, і краіна зможа пераварыць усю сыравіну, якая транспартуецца праз кантраляваныя ёю тэрытарыяльныя воды, каб экспартаваць затым гатовае паліва.

У свеце абмежаваных паставак жаданай мэтай стануць рэсурсы, неабходныя для кіравання сучаснымі вытворчымі сістэмамі (гэта доўгі спіс матэрыялаў ад высакаякаснага крэмнія да кобальту і нікеля, ад рэдказямельных элементаў да баксітаў). Рабаваць ціхаходныя балкеры значна прасцей, чым акупаваць якую-небудзь краіну, каб здабываць рэсурсы там. Самымі небяспечнымі, відаць, будуць узбярэжжы Афрыкі і Паўднёва-Усходняй Азіі – не толькі таму, што там здабываюць або правозяць транзітам многія важныя матэрыялы, але і таму, што мясцовыя ўлады не могуць з дапамогай флоту кантраляваць пірацтва, асабліва дзяржаўнае.

Балкер Оre brasil. Фота: gruppman.livejournal.com

Усходняе паўшар’е ў цэлым з’яўляецца нета-імпарцёрам харчавання, прычым дысбаланс асабліва востра праяўляецца на ўсходніх і паўднёва-заходніх ускраінах Азіі. Можна чакаць, што Японія выявіць, што «кантроль» за пастаўкамі харчовых тавараў з Заходняга паўшар’я на Азіяцкі мацярык – не толькі прыбытковы бізнэс, але і выдатны стратэгічны рычаг ціску.

Не варта забываць і пра амерыканцаў. Амерыканская знешняя палітыка пасля распаду светапарадку будзе непрадказальнай, але той факт, што амерыканцаў амаль не цікавіць тое, што адбываецца ў свеце, не азначае, што яны гатовы адмовіцца ад сусветнага ўплыву. Можна меркаваць, што амерыканскі флот і ваенна-марскі дэсант будуць вырашаць шэраг асаблівых задач, уключаючы агрэсіўнае прымяненне санкцый. 

Магчыма, самай нечаканай праблемай, з якой сутыкнуцца ўсе краіны і кампаніі свету, будзе неабходнасць прыстасоўвацца да таго, што ЗША не толькі больш не будуць выступаць сусветным гарантам парадку, але і стануць актыўнымі носьбітамі бязладзіцы.

Сучасныя судны – гэта проста плывучыя буфеты

Усе перавагі, якія давала нам развіццё транспарту з 1946 года, сыдуць на нішто. Вялікія, непаваротлівыя спецыялізаваныя судны – гэта проста плывучыя буфеты, дзе не супраць будуць павесяліцца каперы і піраты ўсіх масцяў (дзяржаўныя і любыя іншыя), якія апынуліся паблізу. Выкарыстоўваць буйныя судны выгадна ў адзіным, бяспечным свеце, але ў раздробненым і небяспечным асяроддзі яны падвяргаюцца мноству рызыкаў.

Судны наступнага пакалення будуць мець шмат агульнага са сваімі значна менш буйнымі папярэднікамі, якія выкарыстоўваліся да 1945 года. Яны не змогуць хадзіць на такія ж адлегласці, як сучасныя судны, іх грузападымальнасць будзе ніжэйшая – не толькі таму, што іх габарыты будуць меншыя, але і таму, што ім будзе патрабавацца больш паліва на адзінку грузу, каб яны маглі ісці хутчэй. Акрамя таго, іх канструкцыя павінна будзе дазваляць захоўваць груз не на палубе. У выніку, калі піраты ці каперы змогуць здалёку вызначаць тып судна, яго будзе лягчэй захапіць. Адно толькі гэта знізіць грузападымальнасць судна на дзве трэці. З сусветнымі вытворчымі ланцужкамі, завязанымі на трансакіянскія грузаперавозкі, давядзецца развітацца.

Гэтыя зрухі нават без уліку змен у сферы бяспекі могуць адмяніць усе эканамічныя нормы адыходзячай эпохі.

Сучасныя парты, і перш за ўсё мегапарты, могуць функцыянаваць толькі як транзітныя і размеркавальныя хабы для мегасудоў, якіх больш не будзе. Гэта знізіць папулярнасць кантэйнерызацыі і абумовіць неабходнасць вяртання да канцэпцыі вялікай колькасці дробных партоў, размешчаных бліжэй да пунктаў спажывання. Гэта больш бяспечна? Канечне. Але і даражэй. 

У сувязі са зменамі канструкцыі судоў і партоў можна чакаць, што выкарыстанне транспарту, які застаўся, будзе абыходзіцца як мінімум у чатыры разы даражэй, чым цяпер. І гэта адносіцца да перавозак у межах будучых блокаў, дзе бяспека будзе больш-менш гарантавана. Хто выйграе ад гэтага больш за ўсё? Краіны, якія ўступілі ў прамысловую эпоху дзякуючы таму, што іх геаграфія характарызуецца вялікай колькасцю суднаходных рэк і аддаленасцю ад крыніцы небяспекі – ЗША, Вялікабрытанія, Японія, Францыя, Турцыя і Аргенціна (менавіта ў такім парадку).

Горш за тое, з-за росту транспартных расходаў, непрыбытковыя неэнергетычныя і нехарчовыя тавары будуць перавозіць у апошнюю чаргу. Гэта не толькі яшчэ больш аслабіць тыя эканамічныя сувязі, якія яшчэ захаваюцца, але і прывядзе да таго, што транспартаваць, хутчэй за ўсё, будуць толькі нафту, прадукты харчавання і яшчэ якія-небудзь вельмі каштоўныя тавары. 

Вернуцца старыя нядобрыя часы, калі любы груз на судне будзе дастаткова каштоўным, каб спакусіць рабаўнікоў. Больш за іншых пацерпяць краіны, размешчаныя на розных канцах небяспечных маршрутаў і якія не маюць дастаткова магутных ВМС, здольных суправаджаць гандлёвыя судны – Карэя, Польшча, Кітай, Германія, Тайвань, Іран і Ірак (менавіта ў такім парадку).

Калі перавозчыкі не змогуць разлічваць на спрыяльнае бяспечнае асяроддзе, але здолеюць пераканаць сябе, што груз абавязкова павінен быць дастаўлены ў пункт прызначэння, то адзіным разумным рашэннем будзе даць судну магчымасць самастойна абараняць гэты груз, гэта значыць узброіць гандлёвы флот. 

У XVII і XVIII стагоддзях такое рашэнне часта высмейвалі, паколькі найвышэйшым дасягненнем ваенна-марскіх тэхналогій таго часу былі мушкеты і гарматы. Сёння да іх дабавіліся ракеты. Дроны. А таксама ракеты, якія запускаюцца з дронаў. Вяртанне да часоў узброенага гандлёвага флоту не за гарамі. Вы думаеце, што свет занепакоены тым, што ў некаторых краінах сёння няма забароны на экспарт зброі? Толькі ўявіце, што пачнецца, калі карэйцы, ізраільцяне ці французы пачнуць гандляваць абароненай ад неасцярожнага абыходжання супрацькарабельнай зброяй, якую можна будзе паставіць на балкер, што належыць Індыі, Саудаўскай Аравіі ці Егіпту.

Самалійскія піраты. Фота: pikabu.ru

Сучасная вытворчасць, і асабліва сучасная высокатэхналагічная, можа развівацца толькі ў свеце, у якім незлічонае мноства прамежкавых тавараў свабодна перамяшчаецца ў любым напрамку. Ад катастрафічных узрушэнняў не пацерпяць толькі тыя блокі, у якіх попыт на прамежкавыя тавары будзе адпавядаць прапанове. Гэта стане каласальнай праблемай для вытворчасці ў Германіі, паколькі многія прамежкавыя тавары вязуць у гэтую краіну з іншага канца свету, а прыкладна палова яе пакупнікоў размяшчаецца нават не ў Еўропе.

Яшчэ больш сур’ёзнай праблемай гэта стане для вытворчасці ў Азіі, паколькі ўсе прамежкавыя тавары, якія вырабляюцца ў азіяцкіх краінах, пастаўляюцца ў іншыя краіны морам (у адрозненне ад Нямеччыны, якая можа пастаўляць такія тавары партнёрам па вытворчых ланцужках па чыгунцы). 

Кожнае захопленае судна будзе разбураць якое-небудзь звяно вытворчага ланцужка

Большая частка сыравіны пастаўляецца ў Азію здалёку, а рынкі збыту размяшчаюцца за тысячы марскіх міль ад гэтай часткі свету. У прыватнасці, у Кітаі вытворчасць тавараў з высокім дабаўленым коштам, роўна як і ўся вытворчая сістэма, залежыць ад краін, якія або размешчаны на іншых кантынентах, або з’яўляюцца даўнімі ворагамі кітайцаў. Калі кошт транспарціроўкі рэзка ўзрасце, з найбольш сур’ёзнымі праблемамі сутыкнецца тая частка сістэмы забеспячэння, якая забяспечвае пастаўкі малапрыбытковых тавараў, вытворчасць якіх апраўдана толькі нізкімі затратамі, у тым ліку на транспарціроўку.

Пастаянная няўстойлівасць будучага асяроддзя бяспекі таксама будзе ствараць мноства праблем. Прамысловыя прадпрыемствы, без якіх немагчыма фармаванне шматэтапных вытворчых ланцужкоў, па вызначэнні павінны размяшчацца ў шматлікіх месцах, а на іх будаўніцтва сыходзяць гады. Пры найменшай змене профіля попыту як на прамежкавыя, так і на канчатковыя тавары звычайна патрабуецца пераабсталяванне прадпрыемстваў, а на гэта сыходзіць не менш за год. 

Гэты просты ўрок мы засвоілі дзякуючы COVID-19. Кожнае захопленае судна, кожны стрэл будуць разбураць якое-небудзь звяно вытворчага ланцужка і запускаць працэс перазагрузкі працягласцю ў год. У такім асяроддзі, пры адсутнасці жалезабетонных гарантый бяспекі і ўнутранага спажывання, шматэтапныя вытворчыя ланцужкі ў любым рэгіёне проста страцяць сэнс. 

Гэтыя ланцужкі павінны будуць усё мацней канцэнтравацца ў абмежаваных прасторах, а ў некаторых краінах паступова станавіцца ўнутранымі. У адваротным выпадку можна чакаць пастаянных збояў і немагчымасці вырабляць канчатковыя тавары.

Горш за ўсё давядзецца сучасным гарадам, асабліва ўсходнеазіяцкім мегаполісам. Яны існуюць толькі дзякуючы амерыканскаму светапарадку, які даў ім магчымасць атрымліваць тэхналогіі і сыравіну, неабходныя для функцыянавання прамысловых сістэм, і забяспечыў доступ да рынкаў збыту экспартнай прадукцыі. 

Без глабальнай сістэмы і глабальнага транспарту гарады будуць вымушаны самастойна забяспечваць сябе харчаваннем, энергіяй і вытворчымі рэсурсамі. Але гэта проста немагчыма. Хутчэй за ўсё, толькі гарады, якія ўваходзяць у досыць буйныя блокі, змогуць па-ранейшаму падтрымліваць занятасць, карміць і саграваць насельніцтва. 

Аднак для насельніцтва большасці гарадоў свету ўсё скончыцца аднолькава: маштабнай дэіндустрыялізацыяй і, адпаведна, дэпапуляцыяй, бо людзі будуць вымушаны вяртацца з горада ў вёску. Чым большы горад, тым вышэйшая верагоднасць будучай катастрофы. Як мінімум палова насельніцтва свету сутыкнецца са згортваннем урбанізацыі, якая працягвалася дзесяцігоддзямі.

Амерыканцы будуць у парадку

Такім чынам, нам засталося разгледзець апошняе пытанне: дзе ж будуць размяшчацца зоны, у якіх у распараджэнні гарадоў па-ранейшаму будзе дастаткова зямлі, каб захаваць сённяшні ўзровень жыцця?

Амерыканцы ў цэлым будуць у парадку. Збольшага прычынай таму – геаграфічны фактар. Прадуктаў харчавання і энергіі ў Паўночнай і Паўднёвай Амерыках больш, чым можа спажыць насельніцтва двух кантынентаў. Пагадзіцеся, нядрэнна для пачатку.

Грае сваю ролю і эканамічны фактар. Эканоміка Мексікі – краіны, якая развіваецца, дзе дэмаграфічная сітуацыя самая спрыяльная ў параўнанні з усімі іншымі краінамі  Заходняга паўшар’я, якія развіваюцца (і свету), ужо сёння глыбока інтэграваная з наймагутнай эканомікай свету – ЗША, дзе дэмаграфічная сітуацыя самая спрыяльная ў параўнанні з усімі іншымі краінамі Заходняга паўшар’я ( і свету). Гэтыя дзве краіны падтрымліваюць адна адну, як ніякія дзве іншыя краіны свету.

Нельга забываць і пра геапалітыку. У амерыканцаў ёсць і матыў, і магчымасць перашкодзіць Усходняму паўшар’ю падманам трапіць у Заходняе. Па-сутнасці, амерыканцы, магчыма, і адмовяцца ад падтрымкі светапарадку, але па-ранейшаму будуць падтрымліваць парадак у Заходнім паўшар’і.

Шчыра кажучы, гэтага, відаць, будзе больш чым дастаткова. ЗША – кантынентальная дзяржава, вытворчасць і гандаль там арыентаваны перш за ўсё на ўнутраны рынак (у адрозненне ад сусветнай эканомікі, арыентаванай на знешні гандаль). 

У вартасным выражэнні толькі палова імпартуемых і экспартуемых і менш як 3 працэнты рэалізуемых на ўнутраным рынку тавараў (у сукупнасці толькі 10 працэнтаў ВУП) транспартуецца морам. Большая частка тавараў, якія ЗША купляюць у Мексіцы і Канадзе і якія амерыканцы пастаўляюць у гэтыя краіны, перавозіцца па чыгунках і на грузавых аўтамабілях ці ідзе па трубаправодах. У адносінах да паставак прадуктаў харчавання і энергіі, а таксама функцыянавання ўнутраных і большасці глабальных вытворчых ланцужкоў Штаты не залежаць ад марскіх перавозак.

Нават адзіны амерыканскі міжнародны порт Лонг-Біч, які прымыкае да порта Лос-Анджэлес у Каліфорніі, не падобны на іншыя парты свету. У адрозненне ад азіяцкіх і еўрапейскіх партоў, якія граюць ролю перш за ўсё перавалачных пунктаў, порт Лонг-Біч – гэта порт прызначэння. Там не апрацоўваюць горы прамежкавых тавараў, гэта порт-адрасат, куды прыбываюць у асноўным канчатковыя тавары, якія вырабляюцца або збіраюцца ў іншых краінах. На грузавіках і па чыгунцы гэтыя тавары развозяць па розных гарадах Злучаных Штатаў. Перабоі ў сістэме паставак, вядома, будуць мець наступствы, але не настолькі сур’ёзныя, каб поўнасцю абрынуць сістэму, як гэта хутка пачне адбывацца ў большасці краін Еўразіі.

Другі па памеры рэгіён, які зможа падтрымліваць гарады – Аўстралія і выспы Новай Зеландыі. Як і ў Заходнім паўшар’і, рэсурсаў і харчавання ў гэтых дзвюх краінах, размешчаных на паўднёвым захадзе Ціхаакіянскага рэгіёна, больш, чым можа паглынуць іх унутраны рынак. І гэтак жа, як сёння ўзаемная падтрымка Мексікі і Злучаных Штатаў робіць абедзве гэтыя краіны мацнейшымі, оззі і ківі, як называюць аўстралійцаў і новазеландцаў, будуць станавіцца мацнейшымі дзякуючы падтрымцы краін Паўднёва-Усходняй Азіі.

Расійскую эканамічную стратэгію і палітыку можна назваць правальнымі

У краінах Паўднёваўсходняй Азіі прадстаўлены ўвесь спектр узроўняў дабрабыту і тэхнічнага развіцця. Да рэгіёну адносяцца і супертэхнакратычны Сінгапур, і фактычна даіндустрыяльная М’янма. Як ні круці, такая разнастайнасць – не праблема, а асаблівасць рэгіёна, якая дазваляе фармаваць шматэтапныя ўнутраныя вытворчыя сістэмы, не выходзячы за яго межы. Дадайце да гэтага дастатковыя запасы харчовых і энергетычных рэсурсаў, збалансаваных дзякуючы дапамозе Аўстраліі і Новай Зеландыі, і стане зразумела, што рэгіён здолее неяк перабіцца.

Што да праблем краін Паўднёва-усходняй Азіі, то:

а) у рэгіёне няма найбуйнейшай дамінуючай дзяржавы, і

б) ваенная моц блока недастатковая для таго, каб адстойваць яго інтарэсы ў самых розных галінах.

Гэтыя праблемы не павінны прывесці да катастрофы, і хутчэй за ўсё не прывядуць. І амерыканцы, і японцы будуць зацікаўлены ў эканамічным і стратэгічным партнёрстве з краінамі Паўднёва-Усходняй Азіі (уключаючы оззі і ківі). Галоўную складанасць для ўсіх партнёраў будзе ўяўляць выпрацоўка ЗША і Японіяй агульных падыходаў да рашэння праблем. Сур’ёзныя рознагалоссі будуць разбуральнымі для ўсіх краін, размешчаных на захад ад міжнароднай лініі перамены дат.

Што да іншых рэгіёнаў, то там сітуацыя хутка стане небяспечнай.

У Расіі куча рэсурсаў, неабходных іншым краінам, але Крэмль даўно выкарыстоўвае нафту і газ у якасці інструмента ціску на сваіх пакупнікоў, змушаючы іх ісці на геапалітычныя саступкі. Расійскую эканамічную стратэгію і палітыку можна назваць правальнымі. 

Да халоднай вайны гэтая стратэгія была накіравана ці то на падпарадкаванне вышэйзгаданых пакупнікоў Расіі, ці то на абарону ад іх уварвання. У часы халоднай вайны і пасля яе заканчэння з прычыны свабоднага доступу да сусветных рэсурсаў канкурэнцыя з іншымі пастаўшчыкамі зрабіла гэтую стратэгію бессэнсоўнай. Сёння рускія думаюць, што Транссібірская магістраль, па якой тэарэтычна велізарную колькасць тавараў можна перавозіць з Усходняй Азіі ў Еўропу – выдатны інструмент паслаблення амерыканскага ўплыву на моры.

Гэта не пацвярджаецца рэальнасцю. Адзін гіганцкі кантэйнеравоз перавозіць больш грузаў, чым уся Транссібірская магістраль у 2019 годзе. 

Вынік: мяне даўно забаўляе бардак у Расіі, дзе сцэнары XIX стагоддзі, па якіх рускія спрабуюць жыць у XXI стагоддзі, з дзіўнай рэгулярнасцю заводзяць краіну ў тупік. І наўрад ці ў Расеі будуць распрацаваны эфектыўныя стратэгіі. Хутчэй, можна чакаць вяртання мінулага з ускладненнямі ў выглядзе ядзернай зброі.

На Блізкім Усходзе поўна энерганосьбітаў, але больш за 60 працэнтаў прадуктаў харчавання імпартуецца. На фоне згортвання сусветнага гандлю ў рэгіёне можна чакаць вокамгненнага скарачэння колькасці насельніцтва. 

У канчатковым выніку Францыя, якая будзе дамінаваць у Заходняй Еўропе, і Турцыя, якая падпарадкуе сабе Усходняе Міжземнамор’е, будуць баляваць за кошт краін рэгіёна, рэалізуючы свае амбіцыі і задавальняючы свае запатрабаванні; магчыма, на банкет з’явіцца няпрошаны госць – Японія. Можна чакаць, што гэтая тройца будзе на ўсю моц забаўляцца ў сваім рэгіёне – гэтак жа, як калісьці амерыканцы.